THE PRONOUNƏVƏZLİK
Şəxslərin, əşyalarınvəyaonlaraxasolanəlamətvəkeyfiyyətlərinadlandırılmadanbildirilən
nitqhissəsinəƏvəzlikdeyilir.
Əvəzliklərin aşağıdakı növləri var:
Şəxsəvəzlikləri – Personal Pronouns. 2. Yiyəlikəvəzlikləri – Possessive Pronouns. 3. Qayıdışəvəzlikləri – Reflexive Pronouns. 4. Qarşılıqəvəzlikləri – Reciprocal Pronouns. 5. İşarəəvəzlikləri – Demonstrative Pronouns. 6. Sualəvəzlikləri – Interrogative Pronouns. 7. Nisbiəvəzlikləri – Relative Pronouns. 8. Bağlayıcıəvəzliklər – Conjunctive Pronouns. 9. Təyiniəvəzliklər – Defining Pronouns. 10. Qeyri – müəyyənəvəzliklər – Intefinite Pronouns. 11. İnkarəvəzlikləri – Negative Pronouns.
Şəxs əvəzlikləri-Cümlədə yalnız mübtəda olur.
I-danışan şəxsi bildirir.
He-John, Mr Snow, policeman, husband, boy, uncle, actor, the King, etc.
She-Julia, Miss / Mrs Snow, policewoman, wife, girl, aunt, actress, the Queen, etc.
It-Dog, house, flower, city, Italy, Manchester, building, concept, idea , etc.
We-You and I, my family and I, Mary andj
You-Cumlədəmüraciətedilənşəxsvəyaşəxsləribildirir.
They-John and Julia, houses, my parents, diseases, policemen, children, geese, etc.
Şəhər və ölkə adları,nation,ship,boat,car,dog sözlərinin yerinə həm It,həm də she işlənə bilər
New Zealand doesn’t have much history, but she is beautiful and green.
The nation sent her great armies over the border and towards the enemy.
The famous ship, Titanic, was sunk when she hit an iceberg.
My car sometimes has trouble getting started but she always makes it in the end.
Roge.r is a good dog. He is my best friend.
Yeni doğulmuşkörpələrincinsiyyətinibilmiriksəbuzaman It əvəzliyi işlədə bilərik. Somebody left a baby in the garden of the mosque. It is crying. I think it is hungry.
I (mən) əvəzliyi digər əvəzliklərlə və ya adlarla işlənsə ən sonda I (mən) işlənəcək.Jeremiah, Tony and I are in the same school.
Obyekt halı:
me [ mi: ]məni,mənəYou [ ju: ] səni,sənəher [ hə : ] –onu,ona(qadın) him [ him ] onu,ona(kişi)
It [ it ] onu ( cansı əşya)us [ ʌs] –bizi,bizəyou [ ju: ] sizi,sizəthem [ zem ] –onları,onlara
Şəxs əvəzlikləri obyekt halda həm vasitəli, həm də vasitəsiz tamamlıq vəzifəsini yerinə yetirir.Dilimizdə
vasitəsiz tamamlıq təsirlik halına, vasitəli tamamlıq isə yönlük hala uyğun gəlir.
They bought a car ( vasitəsiz tamamlıq ) tome( vasitəli tamamlıq ).
Əgər vasitəli tamamlıq(kimə?) birinci işlənsə sonra vasitəsiz tamamlıq gəlsə o zaman ‘TO’ sözönü işlənməz: Theyboughtme a car.
YİYƏLİK ƏVƏZLİKLƏRİ
Yiyəlikəvəzliklərinin 2 növü var.
1. Yiyəlik əvəzliklərinin isimlə işlənən formaları
2. Yiyəlik əvəzliklərinin isimsiz işlənən formaları
İsimlə işlənən yiyəlik əvəzlikləri ( Asılı yiyəlik əvəzlikləri ) bunlardır;
SingularPlural
my [maı ]mənim our[ ouə ]bizim
your [ jo: ] sənin your [ jo: ] sizin
his[ hiz ] onun ( kişi. cinsi) their [ Əeı ] onların
her[ hə: ] onun ( qadın. cinsi) its[ its ] onun ( cansı əşya)
Qayıdış əvəzlikləri – ReflexivePronouns
Qayıdış əvəzlikləri aşağıdakılardır:
myself- özümün
yourself – özüm
himself – özü (k.c)
herself- özü (q.c)
itself – özü (c.ə )
ourselves – özümüzyourselves – özünüz themselves- özləri
Looking at myself in the mirror, I said to myself. “What a man!”
Bəzən fikri vurğulamaq üçün də istifadə edilir,bu zaman mübtədanı ifadə edirsə cümlənin fərqli yerlərində işlənə bilir,tamalığı ifadə etdikdə isə tamamlıq dərhal sonra işlənər.
I myself think that we won’t be able to sort out this problem as early as you think.
•
W hatmade the director happy was that I solved the problem myself in such a short time.
•
The teacher warned the studenthim self instead o f talking to his parents.
•
A driver should focus on the road itself and ignore anything that distracts his atte n tio n .
By sözönüiləişlədildikdə“ təkbaşına ” mənasınıverir:
When I saw her sitting in the classroom by herself. I realized that it was the right time to talk.
“myself’ ve “himselfvəyaherself”əvəzinə “In person” ifadəsiniistifadəedəbilərik.
I spoke to Jack himself/in person.
myself spoke to Jack.
She demanded to see the manageress herself/in person.She demanded to see the manageress herself.
Qayıdışəvəzlikəribirsıraifadələrdəişlənir:
make yourself understood (özünüyaxşıifadəetmək)
behave yourself (özünüyaxşıaparmaq)
enjoy yourself (əylənmək,xoşunagəlmək)
live by yourself (yalqızyaşamaq)
make yourself at home (özünüevdəkikimi hiss etmək)
do it yourself (özünüzedin)
help yourself to something (özünüzalın,buyurun) Talk to oneself- öz- özüilədanışmaq proud of oneself- özüiləfəxretmək Cut oneself- özünükəsmək (bıçaqla) Don’t upset yourself-ürəyini sıxma,özünü üzmə
By myself, by herself, etc.əvəzinə on my own, on her own, alone istifadəediləbilər- I was sitting by myself/on my own/alone in a corner.
ƏmrvəXahişbildirəncümlədəXitabolarsa,qayıdışəvəzlikləriXitabauyğundəyişər:Xitabtəkdədirsə “Yourself ”, cəmdədirsə “Yourselves” olur:Jane,read the text yourself.Children,read the text yourselves.
QEYD: Əmrcümləsi “LET” feiliiləbaşlasaXitabözəhəmiyyətiniitirərvəəvəzlik “LET” feilindənsonragələnsözləəlaqəliolar:Let me read the text myself.Let them read the text themselves.
QEYD:Əgərcümlə “LET`S ” feiliiləbaşlasa , “ourselves” əvəzliyiişlənər
RECIPROCAL PRONOUNS- QARŞILIQ ƏVƏZLİKLƏRİ
each other və one another= “bir – birini,bir-birinə,bir-birimizi,bir-birimizə,bir-birilərini,bir-birilərinə“
Each other -söhbət 2 şəxsvəya 2 əşyaarasındagedərkənişlədilir: They love each other.
One another-söhbətikidənçoxşəxsvəyaəşyaarasındagedərkənişlədilir- They love one another.
Bu əvəzliklərinYiyəlikhalı each other’s; one another’s formulundaolur – “bir- birinin” mənasınıverir.- They like each other’s characters.
One after the other / One after another ifadələrisırailə,növbəilə,ard-ardamənasındaişlənir.- The kids jumped into the pool one after the other / one after another.
Accuse, help, blame, look at vs. feillərindənsonragələneach other və themselves arasındakıfərqədiqqətyetirin
Theyblamed themselves for the mistake.-Onlarsəhvlərinəgörəözlərinigünahlandırdılar (Səhvetdikləriniqəbuledirlər)
Theyblamed eachother for the mistake- Onlarsəhvlərinəgörəbir-birilərinigünahlandırdılar.
Bə’zəndəYiyəlikəvəzliyi +sifət+selfformuluistifadəediləbilər.
M y mother didn ‘t soundher happy selfat the party.
He doesn ’t lookhis cheerful self.
DEMONSTRATIVE PRONOUNS- İŞARƏ ƏVƏZLİKLƏRİ
İşarə əvəzlikləriaşağıdakılardır:
This- bu; these- bunlar ; – yaxın əşyanı ,zamanı və şəxsi göstərir.
That –o; those-onlar; – uzaq əşyanı,zamanı və şəxsi göstərir.
INTERROGATIVE PRONOUNS -SUAL ƏVƏZLİKLƏRİ
Who? Kim?, Whom? kimi, kimə?, Whose?Kimin?, What? Hansı? Nə?, Which? Hansı? –sualəvəzlikləridir. Sualəvəzliklərixüsusisuallardaişlənirvəcümləninbaşlanğıcındadurur.
Who? əvəzliyiismiəvəzlikkimiişlənirvəcanlılara aid olur, cümlədəmübtədavəmürəkkəbismixəbərinadhissəsikimiçıxışedir-Who is your father?
Who? – əvəzliyimimobyekthalıwhom?Kimi? Kimə? əvəzliyidir
Whom do you see in the picture?
Whom əvəzliyinə aid olansözönüçox zaman feildənsonragəlir. Bu zaman Whom əvəzinə Who işlənir
To whom-who to for whom-who for To whom are you writing? Who are you writing to?
Who….for-üçün? who …with-ilə? Who… about-kim haqqında? Who…from-kimdən?What …with-nə ilə? What…about-nə haqqında? What…..of-nədən? about whom-kimhaqqında?
By whom= who…..by –kimtərəfindən? For whom= who ….for-kim üçün ,withwhom-kim ilə?
What are you afraid of?
What did you talk about?
Who are you talking about?
Which? – Hansı? (seçimqarşısındaqaldıqdaistifadəedilənsualəvəzliyidir; ham canlılara. Həmdəcansızlaraaid ediləbilər.)
Which boy is your brother? Which football team do you like?Whose?sualəvəzliyimənsubiyyətvəsahiblikbildirir, canlılara aid olur, cümlədə whose təyinetdiyiisimdənəvvəlgəlir. Whose pen is it? – Bu kiminqələmidir?
What əvəzliyi nəçi mənasında canlı isimlərlə ,digər mənalarda isə cansız isimlərlə işlənir.What əvəzliyi cümlənin mübtədası olduqda özündən sonra gələn feil həmişə təkdə olur və özündən sonra do,did,doesişlənməz.Ancaq, what əvəzliyicümlənintamamlığıolduqdaözündənsonraköməkçifeiltələbedir. What did you say? What has happened?
Mübtədayasualverərkənsözsırasıaşağıdakıkimiolur:
WHO
+ xəbər + tamamlıq + zərflik ?
WHATWhat+makes+ you+ come+ here?
Tamamlığasualverərkənsözsırasıaşağıdakıkimiolur:
WHO
WHOM +köməkçi feil+ MÜBTƏDA+əsasfeil ?
WHATWhat+ do+ you+ want?
Zərfliyə sual verərkən söz sırası aşağıdakı kimi olur:
When
Whattime
Where
Why+ köməkçi feil+MÜBTƏDA+əsasfeil?
How
Howoften
Howlong
How long+have+you+lived+ in Baku ?
Mübtədanıntəyininəsualverərkənsözsırasıaşağıdakıkimiolur:
Which
What
What kind of +isim+ xəbər + tamamlıq + zərflik?
Whose
How many
How much
How many+books+are soldhere+every day?
RELATIVE PRONOUNS( NİSBİ ƏVƏZLİKLƏR)
Bu əvəzliklər (Who ( kim ki? ), Which ( hansı ki? ), That ( o ki ? ), Whose ( kimin ki ? ) həm cümlə üzvi olur, həm də təyin budaq cümləsini baş cümləyə bağlayır. Bağlayıcı kimi işlənir. Lakin nisbi əvəzliklər bağlayıcılardan fərqli olaraq baş cümləni budaq cümlə ilə bağlamaqla yanaşı budaq cümlənin bir üzvü olur.Who? nisbi əvəzliyi canlılarla işlənir,Which? Nisbi əvəzliyi canlılarla və heyvanlara aid olunur və təyin budaq cümləsində mübtəda və vasitəsiz tamamlıq kimi çıxış edir,That nisbi əvəzliyi həm canlılara həm də cansızlara aid olur. That əvəzliyi bu zaman which və whoməvəzliklərinin yerinə işlənir,Whose? nisbi əvəzliyi əsasən canlılara aid olur və təyin etdiyi sözdən əvvəl gəlir. Sual əvəzlikləri cümlənin əvvəlində Nisbi əvəzliklər isə cümlənin ortasında işlənir. The boy whoisstandingthereismyfriend.Whosepenisthis?
Canlı isim + whom / who / – / that + mübtəda + xəbər( cümlənin mübtədası varsa bu əvəzliklər düşürülə bilər.)
Canlı isim + whose+isim və ya cansız isim + whose + isim:The boy whose bag is blue is my boyfriend vəya The car whose doors are black is mine.
Cansız isim +which/that+xəbər
This is the only thing vəya this is all ifadələrindənsonra THAT həmistifadəolunabilərhəmdədüşürüləbilər.This is the only thing (that) she found ,This is all(that) they buy.
Qeyd:inwhich= which…..in vəya that….in on which= which…on vəya that on at which= which….at vəya that ….at
when= on whichwhere = inwhich
THAT əvəzliyihəmcanlı ,həmdəcansızisimlərdənsonraişlənərək who, whom və which əvəzlikləriniəvəzedəbilər.
= Who
That= Whom
= Which
Sözönlərindənsonrathat işlənmiramma That əvəzliyindənsonrasözönüişlənir:İn that,on that,to that,by that,about that,from that,through thatişlətməkOLMAZ.
Sözönlərindənsonra whom vəya which istifadəolunar: Through which,aboutwhich,bywhich,aboutwhom,towhom.Diqqət:Canlı isim+sözönü+ whom cansızisim+sözönü+ which
Verb+ what=cansızisim(vəyaəvəzlik)+ which vəya that:What əvəzliyindən əvvəl xəbər gəldiyi halda, which və that əvəzliklərindənəvvəlcansızisimvəyaəvəzlikgəlir.
Reason why=for which . reason why= which…..for . reason why=that ….for
Nisbiəvəzlikdən dərhal sonra feil gələrsə, nisbi əvəzlik mübtəda funsiyasındadır, cümlədən xaric oluna bilməz.
Nisbi əvəzlikdən dərhal sonra feil gəlməsə, nisbi əvəzlik tamamlıq funksiyasındadır, cümlədən xaric oluna bilər.
Those + who +cəm xəbər-( o şəxslər ki)
Theonly+ isim + that
Thefirst+ isim + that
Themostinteresting+ isim + that
Any+ isim + that
All+ isim + that
ConjuctivePronouns-Bağlayıcı əvəzliklər
Bağlayıcı əvəzliklər mübtəda,xəbər,tamamlıq budaq cümlələrini bir-birinə bağlamağa xidmət edir:Who,whom,whose,which,what
What mübtədabudaqcümlələrindəcümləninəvvəlindəgəlir:What you have told me is interesting. Bağlayıcıəvəzliklərəsasənfieldənsonraişlənir. I don’t know who speaks English well.I can remember whose bag it is.
DEFINING PRONOUNS- TƏYİNİ ƏVƏZLİKLƏR
All- hamı, hər, bütün Each-hər, hərbiri
Every-hər, hərbiri (everything-hərşey,everyone-hərkəs,everywhere-həryer,everybody-hərkəs) Both-həriki
Either-ikisindən biri, hərikisi Other-o biri, başqa, digər
Another-başqabir,(əlavə) Theother-digər, digəri
One-biri Theothers – digərləri
Each- Həm isimsiz, həm də sayılabilən isimlərlə işlənir.Xəbəritəkdə olur.
Each (isimsiz) – hər biri
She has 3 candies.Each tastes good.
Each + sayılabilən tək isim (- hər bir)+tək xəbər Someonefromeachclassattendsthemeeting.
ELCHİN`S \ ZEYNAB`S
Each of + these \ those + cəm isim +tək xəbər-(ın4 hər biri)
the
CƏM İSİM+EACH+CƏM XƏBƏR- They Each Dress In Different Styles.
Every- Yalnız sayılabilənTƏKisimlərlə işlənir.Xəbəritəkdə olur. Heç vaxt isimsizişlədilmir.
Every + sayılabilən tək isim – Hər bir
“Every” zaman bildirən isimlərə qoşularaq zaman zərfliyi ola bilir.
“Every of” ifadəsi yoxdur.
Either-2 şəxsə və yaəşyayaaid olur. Yalnızsayılabilənisimlərlə işlənir.Xəbərtəkdə olur.
Either + sayılabilən tək isim – biriEitherof+yiyəlik əvəzlikləri(my,you,our)+cəm isim+tək xəbər-ın4 biri Eitherof+işarə əvəzlikləri(these,those)+cəm isim+tək xəbər- ın4 biri Eitherof+The+cəmisim+tək xəbər- ın4 biri Eitherof+yiyəlik hal(Elchin’s,Tural’s)+cəm isim+tək xəbər- ın4 biri
Either inkar cümlədə də işlənə bilir. Bu zaman ikisindən heç biri mənasını verir və neither iləsinonimolur.Ammaeither inkarda cümlənin əvvəlində gələ bilməz,cümlənin əvvəlində neither gəlməlidir.
I don’tknoweither of them. I knowneither of them.
One- əvəzliyi sayılabilən tək isimləri əvəz edir. İsim əvvəlcədən məlum olarsa ikinci dəfə təkrar etməmək üçün onun yerinə one əvəzliyi işlədilə bilər.One həm “a\an”, həm də “the” artiklı ilə işlənə bilir.-Take a newone.
Both-2 şəxsə və ya əşyaya aid olur. Həmisimsiz, həm dəcəm isimlərlə işlənə bilir. Xəbəri həmişə cəmdə olur. Both”inkarcümlələrdə işlənə bilməz.
Both (isimsiz) – Hər ikisi Both + cəm isim – hər iki
Both (of) + yiyəlik əvəzlikləri(my,you,our)+cəm isim+cəm xəbər-ın4 hər ikisi
Both (of) + işarə əvəzlikləri(these,those)+cəm isim+cəm xəbər- ın4 hər ikisi
Both (of) +The+cəmisim+cım xəbər- ın4 hər ikisi
Both (of)+ yiyəlik hal(Elchin’s,Tural’s)+cəm isim+cəm xəbər- ın4 hər ikisi
All (hamı,hərşey,bütün) əvəzliyi cümlədə mübtəda və təyin kimi çıxış edir. -canlılara aid olduqda feil cəmdə, cansızlara aid olduqda isə feil təkdə olur :Allarepresent-Hamı iştirak edir.All is ready-Hərşeyhazırdır.
All + isim – bütün-allstudents-bütün tələbələr
All (of) + yiyəlik əvəzlikləri(my,you,our)+cəm isim+cəm xəbər-ın4 hamısı
All (of) + işarə əvəzlikləri(these,those)+cəm isim+cəm xəbər- ın4 hamısı
All (of) +The+cəmisim+cəm xəbər- ın4 hamısı
All (of) )+ yiyəlik hal(Elchin’s,Tural’s)+cəm isim+cəm xəbər- ın4 hamısı
All zaman bildirən isimlərlə işlənərkənwhole (bütün, tam) ilə sinonim olur.Təyinedici işlənərsə all-dan sonra, whole-dan isə əvvəl işlədilməlidir.
Allthetime – həmişə/ thewhole night./ all night.
Most-Mosthəm isimsiz, həm də isimlə işlənə bilir. Ondan sonra həm cəm, həm də sayılabilməyən isim işlənə bilir. Most (isimsiz) – əksəriyyəti. Cəm isim nəzərdə tutularsa xəbəri cəmdə, sayılabilməyən isim nəzərədə tutularsa xəbəri təkdə olur.
Most + isim – əksər-moststudents-əksər tələbələr
Most of+ yiyəlik əvəzlikləri(my,you,our)+cəm isim+cəm xəbər-ın4 əksəriyyəti
Most of+ işarə əvəzlikləri(these,those)+cəm isim+cəm xəbər- ın4 əksəriyyəti
Mostof+The+cəmisim+cəm xəbər- ın4 əksəriyyəti
Mostof+The+sayılmayanisim+tək xəbər- ın4 əksəriyyəti
Mostof+it+tək xəbər- ın4 əksəriyyəti
Most of)+ yiyəlik hal(Elchin’s,Tural’s)+cəm isim+cəm xəbər- ın4 əksəriyyəti
Another (başqa bir, əlavə bir)- Yalnız sayılabiləntəkisimlərləişlənir.İsim əvvəlcədən məlum olarsa another-dən sonra one əvəzliyi də işlənə bilər.İsimsizişlədilmir.
Other (başqa)- Əsasən cəm isimlərlə işlənir.İsimsiz işlənə bilmir.Other-dən sonra həm sayılabilən tək, həm də sayılabilməyən isim də işlənə bilər.
Noother-başqa heçbir
Others (başqaları)- İsimsiz işlənir. Mübtəda olarsa xəbəri cəmdə olur.
other + cəm isim = others
Theother (digər, o biri, digəri)- Həm isimsiz, həm də isimlə işlənə bilir. theotherisimsizişləndikdədigərimənasınıverirvə xəbəri təkdə olur. theotherisimləişləndikdədigər, o birimənasını verirvə xəbəri özündən sonra gələn isimdən asılı olur. Theotherhəm tək, həm də cəm isimlərlə işlənir.
Theothers (digərləri, o biriləri)- İsimsiz işlənir.Mübtəda olarsaxəbəri cəmdə olur.
another + sayılabiləntəkisim
other + cəmisim
the other + (təkisimvəyacəmisim)
others + isim
the others + isim
WHAT+OTHER+TƏK VƏ YA CƏM İSİM
ANY+OTHER+TƏK VƏ YA CƏM İSİM
NO +OTHER+TƏK VƏ YA CƏM İSİM
SOME+OTHER+TƏK VƏ YA CƏM İSİM
MY+OTHER+TƏK VƏ YA CƏM İSİM
TURAL’S+OTHER+TƏK VƏ YA CƏM İSİM
2 OTHER+CƏM İSİM
EVERY OTHER+TƏK İSİM: EVERY OTHER COUNTRY
MANY OTHER+CƏM İSİM
Qeyri-müəyyən əvəzliklər (IndefinitePronouns)
some – bir neçə, bir az, bir qədər, bəzi, bəziləri
any- heç, hərhansıbir, istənilən
somebody – kimsə
someone – kimsə
anybody -kimsə(sualda), heçkim (inkarda)
anyone -kimsə(sualda), heçkim (inkarda)
something -nəsə
anything – nəsə (sualda), heçnə (inkarda)
somewhere – harasa, harayasa, haradasa
anywhere -harasa, haradasa (sualda), heç yerə, heç yerdə (inkarda)
Some əsasən təsdiq cümlələrdə işlənir. Həmcəm, həm dəsayıla bilməyən isimlərlə işlənə bilir.
Any əsasən inkar və sual cümlələrdə işlənir.Həmcəm, həm də sayıla bilməyən isimlərləişlənə bilir.
Somevəany isimsiz işlədilmir. Ancaqonlardan sonra gələcək isim əvvəlcədən məlum olarsa, onda isim ixtisar oluna bilər. She doesn’t have any book but I have some.
Some və any”of” sözünü ilə işlənə bilir. “Of”-dan sonra həm cəm, həm də sayıla bilməyən isim işlənə bilir. Mübtəda olduqda cəm isimlərlə xəbərləri cəmdə,sayılabilməyən isimlərlə isə xəbərləri təkdə olur. Some “bəzi, bəziləri”mənasında inkar cümlələrdədə işlənə bilir. Xahişvə təklif bildirən sual cümlələrində some və onun törəmələri işlənir. Anyvə onun törəmələri “istənilən”mənasında təsdiq cümlələrdə işlənir. Bu zaman any-dən sonra sayıla bilən tək isim də işlənə bilir. Şərt budaq cümlələrindəanyvəonuntörəmələri işlənir. Somevə onun törəmələri işlənə bilməz.Şərt budaq cümlələri “ if ”(əgər sa2)bağlayıcısı iləişlənir.
Call me if you have any problems.
Hardly(güclə, zorla, deməkolar ki), never (heçvaxt )inkarsözləriişlənəncümlələrdə any vəonuntörəmələriişlənir.Somevəonuntörəmələriişlənəbilməz
Somebody, Someone\ Anybody, Anyone- İsimsiz işlənirlər. Mübtəda olarlarsaxəbərləri təkdə olur. Somebody\someone təsdiqdə, anybody\anyone isə sualda və inkarda işlənir.
Something \ Anything- Hər ikisi əşyaya və heyvana aid olur.İsimsizişlənirlər. Mübtəda olarlarsa xəbərləri təkdə olur. Something təsdiqdə, anything isə sualda və inkarda işlənir.
Somewhere \ Anywhere- Hər ikisi yer zərfidir.Cümlədə əsasən zərflik olurlar. Somewhere təsdiqdə, anywhere isə sualda və inkarda işlənir
İnkarəvəzliklər (Negative Pronouns)
No – heç, heçbir\ Nowhere – heçyerə, heçyerdə
Nobody – heçkim\ Neither – heçbiri\
No one – heçkim \None – heçbiri
Nothing – heçnə
No-dan sonrahər cür isimişlənəbilir.İsimsizişlənmir. Özündənsonrahəmişəartiklsızisimtələbedir.
No– dan sonra gələn həmcins isimlərarasında“or”bağlayıcısı işlənir. Dilimizə “nə … nə də …” kimi tərcümə olunur.Ihavenobookorpen.
Nobody \ Noone- İsimsiz işlənirlər. Xəbərləri təkdə olur.
QEYD:NOBODY`S+İSİM VƏ YA NO ONE`S+İSİM OLUR:nobody`sopinion
QEYD: NOTHİNG+OF VƏ NOBODY +OF OLMAZ
Nothing- Əşya və heyvana aid olurlar. İsimsiz işlənirlər. Xəbərləri təkdə olur.
Nowhere- Cümlədə əsasən zərflik olur
Neither-2 şəxsə və ya əşyayaaid olur. Yalnızsayılabilənisimlərlə işlənir.Sayılabilən tək isimlə işləndikdə xəbəri təkdə, cəm isimlə isə xəbəri həm təkdə, həm də cəmdə ola bilir.
Neither + sayılabiləntəkisim+təkxəbər
Neither of +cəm isim+tək xəbər və ya cəm xəbər- ın4heç biri
None- Ən azı 3 şəxsə və ya əşyaya aid olur. Həm sayılabilməyən, həm də cəm isimlərlə işlənir.Sayıla bilməyən isimlə işlənərsə xəbəri təkdə, cəm isimlə isə xəbəri həm təkdə, həm də cəmdə ola bilir.None-dan dərhal sonra isim işlədilmir.
None +of+the+sayılmayan isim=tək xəbər
RELATİVE CLAUSE
“Relative Clause” isimlərdənsonra “who , which , that, where , ..” kiminisbiəvəzliklərinişlənməsiilədüzələr
– The ring that/which was stolen has finally been found.
DEFINING RELATIVE CLAUSE
1. who/which/that
Cansızisimlərlə “which” ya da “that” işlənir.
– Tom didn’t like the computer which they recommended.
Canlıİsimlərlə “who” ya da “that” işlənir.– The man who killed the leader is being questioned..
NisbiəvəzliklərdənsonrabirbaşaxəbərgələrsəNisbiəvəzlikdüşürüləbilməz:– The car which was parked there was towed away.
(isim + [who/which/..] + isim):Yəni ki,İsimdənsonrabirbaşaxəbərgəlməsəNisbiəvəzliklərişlənməyəbilər:– The girl my brother loves has never talked to me.-(İsim + İsim)
“All that … ”quruluşunda 2 xəbərarda-ardagələbilər:
– All (that) I own is yours.
– I will give you all you want.
“None /All / .. (of) those/the people /.. .. who /whom /..” –“ların2hamısı” mənasınıverir:
– All those who want a ticket should go to the entrance..
“anything / nothing /.. to + feil” və “anything / nothing /.. which someone can / will / .. + feil” eyni quruluşamalikdirlər.
– I can’t find anything to say. (= anything I can say.)
İSİM +WHAT OLMAZ AMMA İSİM +İN WHAT OLAR – the thing which sözününmənasıiləeynidir:
– The gained first position in what is the most important competition of the year.
2. Past Participle (=V3) Clause
Bu quruluşİsimdənsonraMəchulnövmənasınıverir:– The purse (which was) lost has not been found yet.
3. Prepositional Phrases
– .. the girl who is waiting over there.
.. the girl waiting over there.
…the girl over there.
4. “Cleft” Cümlə
Realtive Clause-lardacümləninhərhansıbirhissəsinivurğulamaqüçünistifadəolunur.
Cleft cümlələr 2 yolladüzəlir:
a) It is/was/.. who/that..
– My friend threw a stone at the Premier yesterday.
– It was my friend who threw a stone at the Premier yesterday.
– It was a stone that my friend threw at the Premier yesterday.
– It was the Premier that my friend threw a stone yesterday.
– It was yesterday that my friend threw a stone at the Premier.
b) What … is / was
– What my friend threw at the Premier was a stone.
– My left leg hurts.
What hurts is my left leg.
– I like her charm.
What I like in her is her charm.
NON-DEFINING RELATIVE CLAUSE
Bu cümlələrdə budaq cümlə baş cümlədən vergüllə ayrılar,əlavə məlumat verər və bucümlələrdə “THAT” İşlənməz.
1. who(m) / which
– John, whom you know well, is totaly crazy
– John whom you know well is totally crazy.
2. where / when
“Who, which və that” əvəzliklərininyerinə “where və when” əvəzlikləridəişlənəbilər:
–Sheki, where I was born, is a beautiful city.
3. all + of whom / which
none + of whom / which
both + .. of whom / which
– He has three sisters, all of whom are students.
– Tim invested all his money on four companies, three of which went bankrupt in a year.
4. Sentential Relative Clause vəyaConnective Relative Clause
Sentential Relative Clause vergüldən əvvəlki bütöv bir cümlədir:
–Thestreetswereempty, whichwasunusualforthistime of day.
– Hediedyoung, whichwas a pity.
–Around 40,000 peopleboughtticketsforthestadiumconcert, whichwasmorethanwasexpected.
–Thecoupleposted a Christmaspresenttotheirdaughter, wholivesinSouthAfrica
–Thisisthebook whichwe’rereading at the moment.
She’sthewoman who I wastalkingabout.
ƏVƏZLİK HAQQINDA QISA QEYDLƏR:
-“EACH” əvəzliyi mübtədaya istinad edərkən cümlədə mübtəda ilə xəbər arasında,modal feil və ya köməkçi feildən sonra və ya “tobe ” feilindən sonra işlənə bilir:We each agreedtohelpbycontributingsomemoneytowardsthecost.
Wewould each say a poemorsing a song.
Haveyou each signedthecontract?
Husband and wifeare each entitledtoinvestuptothemaximum of£40,000.
–ƏVƏZLİK+ all və ya all of + ƏVƏZLİK.:
I usedtohavethree pens butI’velost themall. (or … butI’velost all of them).
Not: … but I lostallthem.
– Şəxs əvəzliyi, qayıdış əvəzliyi, yiyəlik əvəzliyinin müstəqil formasından sonra isimişlədilimir.
– Yiyəlik əvəzliyi, şəxs əvəzliyi və qayıdışəvəzliyindənəvvəl və sonraartikl işlənmir.
– Sual əvəzlikləri, isimlə işlənən yiyəlik əvəzlikləri, işarə əvəzlikləri və no inkar əvəzliyindən sonra yalnız other işlənir. Digərləri işlənə bilməz.
– Şəxs əvəzliyinin adlıq halıfeildənəvvəl, obyekt halı isə feildənsonra gəlir.
– Şəxs əvəzliyinin adlıq halı sözönü ilə işlənə bilmir. Obyekt halı isə işlənə bilir.
– Qayıdış əvəzlikləri cümlənin mübtədası ilə şəxsə və kəmiyyətə görəuzlaşır.
– Törəmələrdən sonra isim və ” of ” sözönü işlədilmir.
– Şərt budaq cümləsində ( ifvə unlessbağlayıcılarından sonra ) any və onun törəmələri işlənir.
– Each, every, either, neitherəvəzliklərindən dərhal sonratəyinedici işlənə bilmir.
– İsimlə işlənən yiyəlik əvəzlikləri özlərindənsonra gələn isimdən asılı olaraq ya III şəxsin təkində, ya da cəmində olur.
– “ of “la işlənən bütünəvəzliklərdən sonra ya cəm isim ya da sayıla bilməyən isim işlənir. Sayıla bilən tək isim işlənə bilməz.
– Which özündən sonra ” of ” sözünü tələb edən yeganə sual əvəzliyidir.
– İnkar cümlədə both, some və onun törəmələri işlənməz.
– Sual cümlələrində inkar əvəzliklərdən istifadə etməyin.
– A lot of təsdiqdə işlənir. Sualda və inkarda işlənmir.
– Hardly-dən sonra anyvə onun törəmələri işlənir.
– Othersvə theothers-dən sonra isim işlənmir.
– Sualəvəzliklərindənsonraartikl işlənmir.
– Bir sadə cümlədə iki inkarlıq ola bilməz.
– No-dan sonra ” of ” sözönü işlənməz.
– No-dan sonra təyinedici işlənməz.
– Every” of ” sözönü ilə işlədilmir.
– None-dan sonra isim işlənmir.
– A lot-dan sonra isim işlənmir.
– So-dan sonra isim işlənmir.
| All+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər cəmdə | ||
| Both+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər cəmdə | ||
| Most+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər cəmdə | ||
| Some+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər cəmdə | ||
| None+ of + təyinedici + cəm isim = xəbərhəmtəkdə,həm də cəmdə | ||
| Neither+ of + təyinedici + cəm isim = xəbərhəmtəkdə,həm də cəmdə | ||
| All+ of + təyinedici + s.bilməyən isim = xəbər təkdə | ||
| Most + of + təyinedici + s.bilməyən isim = xəbər təkdə | ||
| Some+ of + təyinedici + s.bilməyən isim = xəbər təkdə | ||
| None+ of + təyinedici + s.bilməyən isim = xəbər təkdə | ||
| One+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər təkdə | ||
| Each+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər təkdə | ||
| Either+ of + təyinedici + cəm isim = xəbər təkdə | ||
| All + təyinedici + cəm isim = xəbər cəmdə | ||
| Both + təyinedici + cəm isim = xəbər cəmdə | ||
.
